Con người là một sinh vật yếu ớt
và có cuộc sống ngắn ngủi. Họ phải chịu đựng bệnh tật và nỗi bất hạnh, nếu né
tránh được những thứ đó thì cũng không vượt qua được sự già nua và chết chóc.
Thế giới dù rằng nguy hiểm, nhưng cũng chỉ là nơi duy nhất con người chung sống
với nhau và chính trong cuộc sống chung đó, con người cũng gây tại họa và khổ
đau cho nhau.
Giống:
Cả hai đều muốn
bảo vệ Thiên Chúa trong trách nhiệm về sự ác để khẳng định Thiên Chúa là Đấng
toàn năng và toàn thiện.
Các Ngài đều muốn
bênh vực Thiên Chúa và cho Ngài có quyền hay là Thiên Chúa công bằng khi để cho
sự dữ có mặt trong thế giới.
Khác
Thánh Irenaeus giải thích tích cực về sự dữ tự nhiên, với mục đích
là bổ sung sự hoàn thiện của Chúa.
Ngài đưa ta đến với giai đoạn hai
của việc tạo dựng (lần thứ nhất sách Sáng thế), và giai đoạn này là sự chọn lựa
tự do của con người nhằm đạt đến sự trưởng thành đạo đức và thiêng liêng, hầu
trở nên giống Thiên Chúa hơn. Mục đích sáng tạo của Chúa không phải là sắm sẵn
nơi ở hoàn hảo cho con người tự do thoải mái muốn làm gì thì làm, nhưng đặt con
người có lý trí để lựa chon điều lành nhằm đạt tởi sự trưởng thành khi vượt qua
mọi trở ngại kể cả khổ đau. Đây là hành trình luân lý, vượt qua trở ngại, giống
như những viên đá, vực sâu để nhờ đó mà con người trở nên tốt lành hơn[1].
Nhờ những khó khăn trở ngại của sự
dữ mà con người có cơ hội phát triển đạo đức và thiêng liêng, nhất là thấy mình
yếu đuối cần tìm đến Chúa trợ giúp. Bởi vì con người vốn được tạo dựng theo
hình ảnh Chúa, phải có khả năng trưởng thành là đạt tới bản chất con người đích
thực mà ý Chúa muốn tạo thành. Bài học từ đau khổ đó là: làm sao ta có thể học
được cái thiện nếu không hiểu biết về cái đối lập nó. Hik cho rằng: “thế giới
mà không có các trở ngại, nguy hiểm và thử thách thì sẽ trì trệ về mặt đạo đức
và ông cho rằng thế giới là địa hạt của linh hồn, nơi đó linh hồn sẽ đạt tới sự
trưởng thành về nội tâm”[2].
Nhưng nếu như trong cuộc sống sự
dữ nhiều khi vượt quá sức tưởng tượng của con người: Sóng Thần, động đất, bệnh
tật … hoặc lũ lụt chiến tranh… thì làm sao có cơ hội cho con người vượt qua hoặc
thậm chí tuyệt vọng, dẫn đến mất đức tin. Cách giải thích sự dữ luân lý yếu,
còn hạn chế. Bởi vì nơi con người có những ác ý, mưu thâm… Một điều mà ta thường
thấy: người lành thánh thì hay gặp tai ương hoạn nạn và thậm chí đến tuyệt vọng,
còn những kẻ bạc ác hay gian manh thường gặp được điều may mắn...?
Thần lý học Augustine
Lập trường của Augustine cho vũ
trụ là tốt lành do Thiên Chúa tốt lành tạo dựng, tuy nhiên sự tốt lành là đa dạng
và ở mức độ khác nhau.Thể hiện tính toàn năng của Thiên Chúa. Mỗi sự vật đều tốt
lành theo cách thức và mức độ riêng của nó, thế giới càng đa dạng thì tính toàn
năng Thiên Chúa càng được thể hiện rõ nét. Sự ác không phải là một lực lượng
riêng độc lập và chống lại sự thiện như thuyết nhị nguyên đưa ra, mà sự ác chỉ
như là sự thiếu hụt của cái thiện (Privation noni). Nghĩa là sự vật được sáng tạo
với cấu trúc đầy đủ là tốt lành, sự ác chỉ là cái thiếu hụt về chức năng hoạt động
nào đó bị rối loạn khi nó tương tác hoặc sinh ra. Ví dụ mắt mù trong bài học mà
Thánh Augustine đưa ra là một dẫn chứng rất cụ thể.
Một sự dữ rõ nhất là do con người
tự do lựa chọn sai (lạm dụng tự do để đi ngược ý Thiên Chúa), từ đó sự dữ lan
truyền qua máu huyết của người mẹ và như vậy tất cả mọi người đều mang vết tích
của tội và sự dữ nơi mình.
Ngài nói vũ trụ phát sinh từ
nguyên thủy vốn tốt lành, hoàn hảo và giải thích sự dữ lan tràn là có nguyên
nhân tác động, nguyên nhân chính là do Thiên thần tự do lựa chọn điều dữ nên bị
phạt và trở thánh ác quỷ cám dỗ khiến con người cũng sủ dụng tự do sai mục đích
và sự dữ tràn lan do tội, gồm cả sự dữ tự nhiên và sự dữ luân lý đạo đức. Ngài
kết luận: “mọi sự ác đều là tội hay hình phạt của tội”[3].
Vốn có nơi con người, dễ mắc sai
lầm và ý chí tự do có thể dẫn tới đau khổ và sự ác, nguyên nhân sự ác ban đầu
là do sự sa ngã của thiên thần lành. Thắc
mắc là điều mà khiến thiên thần lành chọn sai đó là do đâu?
Thánh Augustino đã giải thoát cho
Chúa khỏi vấn đề chịu trách nhiệm trước đau khổ và sự ác bằng việc trút bỏ
trách nhiệm lên sự vật. Theo Ngài, thế giới là tốt đẹp song không tốt đẹp tới mức
như cơ cấu ban đầu của nó giả định. Cái thiện đó là sự hoàn hảo mà chúng ta hướng
tới. Cái ác tự thân nó không phải là một sự vật hay một thực thể nào đó mà là sự
thiếu hụt cả sự hoàn hảo được phác thảo ra từ trước. Như vậy, Sự ác không bao
giờ phát sinh từ hư vô, mà chỉ phát sinh do những nguyên nhân đó là: hoặc là do
chính con người lựa chọn sai, hoặc là do sự thiếu hụt chức năng hoạt động nào
đó của tạo vật. Như vậy, Thánh Augustine đã giải thích cho ta hiểu sự dữ là gì
và nguyên nhân của sự dữ là từ đâu. Đồng thời cách giải thích này cho ta thấy sự
dữ có tính hệ thống với tính siêu hình, tính biểu thị và nguồn gốc rõ ràng.
Thánh Augustine đã bảo vệ được
thuyết nhất nguyên và giải thích tình toàn năng của Ngài, đồng thời đưa ra giới
hạn của sự dữ. Sự dữ có khởi đầu là khi nguyên tổ phạm tội và kết thúc khi Đức
kitô Con Thiên Chúa đến cứu độ.
Tuy nhiên ta thấy: nếu trong
thiên thần không có sự thiếu hụt thì làm gì có sự sa ngã? Không giải thích được
khía cạnh ngoại tại của sự dữ. Bởi vì nguyên nhân sâu xa nơi Thần dữ là Satan
cám dỗ, vì thế sự dữ có trước con người. Câu hỏi đặt ra: Ai tạo ra vườn địa
đàng? Con rắn từ đâu đến?
Một hạn chế nữa ta có thế thấy là
phải chăng sự dữ tự nhiên đã giới hạn tính toàn năng của Thiên Chúa? Bởi vì
Chúa dư sức để sáng tạo ra một thế giới tốt lành hoàn toàn mà không có sự hiện diện của sự dữ
và cái ác, cần gì phải có sự thay đổi? Tại sao Ngài không tạo ra thế giới vạn vật
ở mức độ tốt nhất?
joseph_ Huong
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét