Cầu nguyện là linh hồn của hoạt động

1/ Dẫn nhập

Như chúng ta biết, rất khó có thể tìm ra một định nghĩa thỏa đáng về việc cầu nguyện, vì cầu nguyện thế nào, cách nào là dựa vào kinh nghiệm khác nhau của từng người[1]. Tuy nhiên, cách chung chung ta có thể tóm lược được như sau: Thứ nhất, cầu nguyện là thưa chuyện, đối thoại với Thiên Chúa cách trực tiếp, như cha con tâm tình trò chuyện với nhau, qua đó ta bộc lộ sự khát khao, dâng lên Ngài tâm tình yêu mến, tạ ơn, chúc tụng, ngợi khen, thậm chí bày tỏ những nhu cầu thiết yếu về vật chất cũng như tinh thần mà ta thấy thiếu thốn, cần thiết. Để Ngài chữa lành, ban ơn, nâng đỡ và đáp ứng. Thứ hai, ta có thể hiểu cầu nguyện là "nâng tâm hồn lên với Thiên Chúa"[2] và luôn khao khát kết hợp với Ngài.

Có nhiều hình thức và nhiều cách diễn tả lời cầu nguyện khác nhau: Khẩu nguyện (đọc hay hát bằng miệng), suy niệm (dùng trí hiểu để suy trong lòng) và chiêm niệm (tức là dùng mắt và trực giác, ký ức để ngắm nhìn). Sách Giáo Lý nói có nhiều loại cầu nguyện khác nhau: Chúc tụng thờ lạy; lời cầu xin; lời chuyển cầu; kinh tạ ơn; lời ca ngợi[3]. Hình thức cầu nguyện có khi mang chiều kích cá nhân riêng tư, có khi mang chiều kích cộng đoàn; cầu nguyện chung hoặc cầu nguyện riêng; cầu nguyện trong hay ngoài phụng vụ nhân danh Giáo Hội hay không; diễn tả nội tâm bên trong hay có thể bộc lộ ra bên ngoài… Nói chung cầu nguyện là có nhiều hình thức, nhưng tập trung vào hai khía cạnh: Khía cạnh thứ nhất 'chúc tụng, ngợi khen, cảm tạ và tôn vinh' chú trọng đến tình yêu, biểu lộ qua nhân đức thờ phượng. Qua cách cầu nguyện này, cho thấy được một sự tín thác hoàn toàn của con người vào Thiên Chúa là Đấng yêu thương. Dù vậy, con người vẫn ít áp dụng hơn so với lối cầu nguyện thông thường, tức khía cạnh nhu cầu, van xin và chuyển cầu. Có thể đối với con người, đây là lối cầu nguyện thiết thực, dễ thực hành, dẫu sao nó cũng nói lên được tính lệ thuộc của con người vào Thiên Chúa. Lời Chúa Giêsu đã là một bằng chứng: “Người khỏe mạnh không cần thấy thuốc, người đau yếu mới cần”. Bởi thế, những con người cực khổ túng quẫn, họ có đủ lý do và quyền lớn hơn trong việc chạy đến van xin lòng thương xót Chúa. Tuy nhiên, cầu nguyện dưới hình thức nào đi nữa thì lời cầu nguyện vẫn chỉ có 4 nội dung: thờ phượng, tạ ơn, xin ơn và tạ tội mà công đồng Tridentino cho là dựa trên nội dung chính của Kinh Lạy Cha mà Chúa Giêsu đã dạy[4].

2/ Cầu nguyện nội tâm hóa hành động

Làm việc gì cũng có kế hoạch, chương trình hoạch định từ đầu đến cuối, để khi bước vào công việc, mọi sự diễn ra theo ý mình muốn. Nếu làm việc không có hoạch định, thì kết quả mang đến cũng chỉ là may rủi, chỉ là cho có. Người ta gọi là làm việc theo cảm hứng, không có tính toán. Vậy thì, bất kể việc gì, người ta cũng cần có suy tính kỹ lưỡng, đắn đo trước sau, lượng định cho nó một thời gian hợp lý, để hành động và ý muốn có sự móc nối. Mọi hoạt động trong đời sống sẽ trở nên khô cứng, thiếu nhựa sống nếu không có cầu nguyện[5]. Cầu nguyện là cách để móc nối hành động của mình với ý tưởng, hợp với ý Chúa và luật Ngài. Như thế, con người của cầu nguyện là biết dâng mọi kế hoạch lên Chúa xin Ngài trợ giúp. Dù việc làm lớn nhỏ, điều Chúa muốn nơi con người là để Ngài làm chủ trong mọi quyết định. Chúng ta thường nghe nói, nhiều cha ra mục vụ giáo xứ cứ chú tâm vào công việc xây dựng cơ sở vật chất, ôm đồm những chuyện đời sống xã hội nhiều khi còn mang sắc màu chính trị. Thậm chí nhiều cha xứ than phiền, mình không có thời gian để cầu nguyện, vì công việc mục vụ giáo xứ quá nhiều. Thiên về hoạt động mà thiếu chất keo gắn kết, thiếu mất nhựa tông đồ là đời sống cầu nguyện thì đó quả là mẫu người duy hoạt động. Chúng ta có một mẫu gương, cũng là bài học rất thực tế, đó là câu chuyện về cuộc đời của Chân Phước Đức Hồng Y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận. Trong 9 năm biệt giam cơ cực trong xà lim không có cửa sổ. Có khi đèn điện bật sáng từ ngày này qua ngày nọ. Có lúc lại ở trong bóng tối từ tuần này qua tuần khác. Là một giám mục trẻ, với 8 năm kinh nghiệm mục vụ, nên Ngài bị dằn vặt bởi ý nghĩ phải bỏ giáo phận, bỏ dở những công việc của Chúa, trong người có một sự phẩn uất và như sắp bị điên lên. Ngài kể lại: "Một đêm kia, từ trong thâm tâm có một tiếng nói với tôi: "Tại sao con day dứt như thế? Con phải phân biệt giữa Thiên Chúa và các công việc của Chúa. Tất cả những gì ngươi đã làm và muốn tiếp tục làm, như các cuộc viếng thăm mục vụ, đào tạo chủng sinh, tu sĩ nam nữ, giáo dân, giới trẻ, xây trường học, các cư xá sinh viên, cứ điểm truyền giáo... đều là việc rất tốt và đúng là công việc của Chúa nhưng không phải là chính Thiên Chúa! Nếu Chúa muốn con rời bỏ tất cả những việc đó. Hãy bỏ ngay, và hãy tín thác nơi Ngài! Thiên Chúa sẽ giao việc của con cho người khác có khả năng hơn con. Con phải chọn Chúa, chứ không phải những công việc của Chúa”[6]. Kinh nghiệm ấy đã mang lại cho Ngài một niềm an bình mới mẻ tràn ngập tâm hồn, làm thay đổi hoàn toàn cách suy tư của Ngài trước đó, và nó giúp Ngài vượt thắng những khoảnh khắc hầu như không thể chịu nổi về phương diện thể lý. Từ đó, Ngài cảm thấy sự yếu đuối của con người mình, nhưng lại thấy có Chúa là sức mạnh cho Ngài. Nhờ thế Ngài không bao giờ mất sự bình an nữa. Đó là bí quyết chọn Chúa, chứ không phải chọn những công việc của Chúa. Ðó chính là nền tảng đời sống Kitô trong mọi thời đại. Và đồng thời đó cũng là câu trả lời đích thực nhất cho thế giới ngày nay. Ðó cũng là con đường để thực hiện những dự định của Thiên Chúa đối với chúng ta, đối với Giáo Hội và nhân loại ngày nay.

Tạ ơn sau khi hoàn tất, dù thắng hay bại. Chúng ta thường chỉ nhớ đến Chúa nhiều nhất khi mình rơi vào khốn quẫn, nhớ đến Chúa khi cần đến sự trợ giúp của Ngài, song lại ít nhớ đến Ngài sau khi đã hoàn tất công việc. Đúng như câu ngạn ngữ: “qua cầu rút ván” là thói đời thường vướng mắc. Việc tạ ơn rất họa hiếm, nếu có thì gần như 100% là tạ ơn vì nhận được ơn lành, nhận được trợ lực trước mắt cách nhãn tiền, tạ ơn vì sự thành công, còn họa hiếm việc tạ ơn khi nếm phải sự thất bại. Có lẽ, thất bại mà con người nhìn thấy được theo cảm tính, theo phương diện thể lý mà chẳng thể nhìn thấy được sự thành công rất lớn nằm ngay trong chính sự thất bại đó. Chính cái mà người đời cho là thất bại đó, trước mặt Chúa lại là điều hết sức lành thánh, rất đỗi thành công. Hồi nhỏ, con được nghe lời giảng trong thánh lễ của một linh mục về lời cầu nguyện như thế này: 'Cầu nguyện cũng giống như đứa trẻ em xin Cha Mẹ của mình những thứ mình cần, điều tốt lành, hữu ích cho con thì Cha mẹ nào cũng sẵn sàng; nhưng nhỡ may đứa con xin chơi dao, vì con dao sắc, bố mẹ đành từ chối, hoặc giả nó xin khẩu súng, quả lựu đạn, lọ aixit… làm sao Cha Mẹ nó có thể cho nó được'’. Vậy cái được, cái mất mà con người nhìn thấy thì quả là rất hạn hẹp, có khi sai lệch với ý Thiên Chúa. Bởi chưng, những gì thế gian cho là khôn ngoan, lại là sự điên rồ, ngu dại trước mặt Thiên Chúa và "sự điên rồ nơi Thiên Chúa thì khôn ngoan hơn loài người, và sự yếu đuối nơi Thiên Chúa thì mạnh mẽ hơn loài người”(x. 1Cr 1, 25). Hơn thế, nếu "được lời lãi cả thế gian mà mất linh hồn, hỏi được lợi ích gì?"(x. Mc 8,36; Lc 9,25).

Nhựa cuộc sống chính là lời cầu nguyện. Không thể sống đời sống Kitô hữu mà không cầu nguyện. Thánh Nữ Têrêxa nói: “Không cần ma quỉ cám dỗ, nếu không cầu nguyện ta cũng sẽ sa ngã”. Bởi vì con người luôn đứng trước sức mạnh của muôn vàn cám dỗ, của các đòi hỏi đam mê dục tình, của sức mạnh thế gian, vinh hoa phú quý… còn nơi con người vốn mang thân xác yếu đuối mỏng dòn, tựa như bình sành dễ vở. Bởi thế, nếu không có ơn thánh Chúa trợ giúp, ta không thể nào đứng vững. Thánh Phêrô Tông Đồ đã nghiệm được điều này, nên Ngài khuyên: “Anh em hãy tỉnh thức, vì ma quỷ thù nghịch của anh em như sư tử gầm thét, rảo quanh tìm mồi cắn xe, anh em hãy đứng vững trong đức tin mà chống cự”(1Pr 5,8-9). Lời Chúa khuyên: “Anh em phải tỉnh thức và cầu nguyện luôn”(Lc 21,36).

3/ Cầu nguyện giúp con người đứng vững trong đức tin

Xác tín cầu nguyện sẽ luôn có kết quả, tuy nhiên ta không nên hiểu kết quả cách máy móc như trong toán học. Bởi kết quả cầu nguyện có được là tùy thuộc vào sự quan phòng và sắp xếp của Thiên Chúa tình yêu. Chính Thiên Chúa sẽ định liệu cách khôn ngoan về mức độ, cách thức và thời gian mà Ngài muốn. Các thánh cũng như các nhà tu đức thường khẳng định cách chắc chắn rằng Thiên Chúa luôn chấp nhận lời cầu nguyện đích thực, nhưng trong một chừng mực nào đó, điều này còn tùy thuộc vào ý Chúa và tùy thuộc ở mức độ hoàn hảo của lời cầu nguyện. Càng cầu nguyện nhiều, tốt hơn, ý ngay lành, đương nhiên ta càng lãnh nhận được nhiều ơn lành hơn. Thánh Phaolô tông đồ cũng nói, ngay chính Con Một Thiên Chúa, Ngài cũng chẳng tiếc xót mà ban cho nhân loại(x. Rm 8,32), phương chi những điều con người xin thì chẳng đáng là gì, cớ sao Thiên Chúa không nhận lời. Trong Tin mừng, Đức Giêsu cũng đã khẳng định điều này: "Anh em cứ xin thì sẽ được, cứ tìm thì sẽ thấy, cứ gõ thì cửa sẽ mở. Vì hễ ai xin thì nhận được, ai tìm thì sẽ thấy, ai gõ cửa thì sẽ mở ra cho"(Mt 7,7-8).

Dĩ nhiên, với một niềm tín thác, khi cầu nguyện ta biết chắc rằng Thiên Chúa sẽ nhận lời ta xin. Có điều là trong Thiên Chúa, thời gian là một phạm trù con người không với tới, có thể ngay hôm nay, ngày mai, năm sau hay lâu hơn nữa… Thiên Chúa sẽ thực hiện những điều ta cầu xin, vì nếu Ngài có chẫm trễ cũng là vì phần rỗi linh hồn ta. Dù sớm hay muộn, giờ ấy vẫn đến, quan trọng là khi cầu xin lời và ý ta xin có đẹp lòng Ngài hay không. Đây là một trong muôn vàn ví dụ cụ thể để ta có thể vững lòng trông cậy Chúa khi cầu xin: "Nếu anh em có lòng tin lớn bằng hạt cải, thì dù anh em có bảo cây dâu này: Hãy bật rễ lên, xuống dưới biển kia mà mọc, nó cũng sẽ vâng lời anh em"(Lc 17,6). Quả đúng vậy, một kinh nghiệm thực tế ai cũng nếm được, là khi tâm hồn ta vương vấn tội lỗi, tâm hồn ta như có một ngọn núi cao thật cao, lớn thật lớn đè nặng, bấy giờ chỉ cần đức tin của ta đủ lớn để sẵn sàng đến với Bí tích Hòa giải, ngay tức khắc ngọn núi vô hình ấy được dời đi khỏi tâm hồn ta. Chỗ khác Chúa cũng đã nói: "Tất cả những gì anh em lấy lòng tin mà xin khi cầu nguyện, thì anh em sẽ được"(Mt 21,22).

Lời cầu nguyện có sức mạnh kỳ lạ, đặc biệt là lời cầu nguyện mang tính cộng đoàn. Các nhà tu đức thường nói, lời cầu nguyện của người công chính sẽ đẹp lòng Thiên Chúa và được Ngài nhận lời ngay, ví như Đức Mẹ trong câu chuyện tiệc cưới Cana, các thánh hay làm phép lạ cũng chỉ là bởi lời cầu nguyện các ngài đẹp lòng Thiên Chúa nên Ngài không có cách từ chối... Nhưng nếu cá nhân không đủ công chính, thì có lời cầu nguyện mang tính cộng đoàn, nghĩa là lời cầu nguyện có tính hiệp thông. Sức mạnh lời cầu nguyện hiệp thông, tính cộng đoàn, tính Giáo Hội thì sẽ được Thiên Chúa chấp nhận. Chúa Giêsu khẳng định: "Thầy cũng bảo thật các con, nếu hai người trong các con, ở dưới đất, mà hiệp lời cầu xin bất cứ điều gì, thì Cha Thầy, Ðấng ngự trên trời, sẽ ban cho họ điều đó. Vì ở đâu có hai hoặc ba người tụ họp nhân danh Thầy, thì Thầy ở giữa những người ấy"(Mt 18,19-20). Một ví dụ điển hình để chứng mình điều này đó là câu chuyện Thánh Phêrô bị bắt theo lệnh vua Hêrôđê, được cộng đoàn Hội Thánh hiệp ý cầu nguyện và Chúa đã sai sứ thần đến cứu Ngài (x. Cv 12,1-11).

Cầu nguyện đúng phương pháp sẽ rất có giá trị và lợi ích không chỉ về phần thiêng liêng mà có khi cả về phần đời nữa. Đến như các Tông Đồ xưa, họ cũng cần đến phương pháp cầu nguyện khi các Ngài xin Chúa Giêsu dạy cho cách thức cầu nguyện, như Gioan đã dạy cho môn đệ mình (x.Lc 11,1-4). Có lẽ là Kitô hữu, ai trong chúng ta cũng biết cầu nguyện, vì cầu nguyện là một nhu cầu và Thiên Chúa một cách nào đó đã ban khả năng cầu nguyện cho con người. Tuy nhiên, cầu nguyện có phương pháp là một điều hết sức cần thiết. Làm gì cũng phải có phương pháp, đúng phương pháp thì có hiệu quả nhanh hơn.

Đức tin được nuôi dưỡng và lớn lên nhờ cầu nguyện. Giáo Hội luôn khẳng định trong giáo huấn của mình rằng: “Luật cầu nguyện là luật của Đức tin” (Lex Orandi, Lex Credendi). Châm ngôn này phỏng theo những lời của Thánh Prosper thành Aquitaine, một tác giả đương thời với Thánh Augustinô. Các khoa Thần học đều nhấn mạnh đến mối tương quan đặc biệt giữa đời sống đức tin và đời sống cầu nguyện, đặc biệt là cầu nguyện mang tính chất phụng vụ của Giáo Hội lại càng rõ nét hơn. Tựa như máu lưu thông trong cơ thể con người thế nào thì lời cầu nguyện được ví như vậy trong đời sống linh hồn tín hữu. Thậm chí người ta còn ví “lời cầu nguyện như hơi thở”, nếu linh hồn không cầu nguyện thì như sự sống không có hơi để thở nữa, sớm muộn nó sẽ chết. Lời cầu nguyện là máng chuyển giao sự sống thần linh, vì nó đem lại ơn Chúa. Lời cầu nguyện là “ bầu khí linh hồn ta hít thở, tin tưởng nảy nở và sinh hoa kết trái”[7]. Chỉ khi nào ta ý thức lời Chúa Giêsu ‘lương thực của Ngài là thì hành ý muốn Chúa Cha’ (x. Ga 4,34), khi đó lời cầu nguyện của ta sẽ sinh hoa kết quả dồi dào.

4/ Cầu nguyện nhờ Chúa Giêsu, với Chúa Giêsu và trong Chúa Giêsu

Lời cầu nguyện hoàn thiện là biết kết hợp với Chúa Giêsu, nhờ Ngài và trong Ngài. Đức Giêsu Kitô là Đấng trung gian, là vị trạng sư, cậy nhờ công nghiệp vô cùng của Ngài thì lời cầu nguyện của ta sẽ trở nên tuyệt hảo trước mặt Chúa Cha. Bởi con người bất toàn, hoàn toàn bất xứng, sao có thể thưa lên Thiên Chúa cách trực tiếp, vậy việc cậy nhờ công nghiệp của Con Thiên Chúa, dĩ nhiên lời cầu nguyện sẽ nên trọn đáng được nhận lời. Khi cầu nguyện, chúng ta có Thiên Chúa ngự trị trong tâm hồn ta, nhờ đó sự bất toàn, yếu đuối của con người chúng ta được dưỡng nuôi và san bằng, bấy giờ con người được trở nên mạnh mẽ nhờ sức mạnh của Thiên Chúa. Bởi cầu nguyện là cách hiệp thông với Thiên Chúa, vậy thì càng cầu nguyện, sự hiệp thông càng gắn chặt hơn thì Thiên Chúa ngự trị trong tâm hồn ta có mật độ càng lớn. Mức độ hiệp thông đạt tới chỗ “ý chí Thiên Chúa bao trù ý chi con người, công việc Thiên Chúa bao trùm cong việc con người”[8], lúc đó sẽ tạo nên một công cuộc mà đôi mắt thể lý con người không thể nhìn thấy, đó là kết quả kiệt tác do Thiên Chúa và con người cùng thực hiện. Chính cầu nguyện là nhịp cầu để con người đến với Thiên Chúa và Thiên Chúa đến với con người. Dĩ nhiên, cầu nguyện là bổn phận của con người phải làm, Thiên Chúa có quyền đòi buộc con người phải thờ phượng Ngài. Kinh Tiền tụng IV trong Thánh Lễ viết: “Tuy Chúa không cần chúng con ca tụng, nhưng việc chúng con cảm tạ Chúa lại là một hồng ân Chúa ban, vì những lời chúng con ca tụng chẳng thêm gì cho Chúa, nhưng đem lại cho chúng con ơn cứu độ, nhờ Ðức Ki-tô, Chúa chúng con”. Dĩ nhiên, Thiên Chúa muốn và dạy con người cầu nguyện, mục đích trước nhất vẫn là vì phần rỗi con người. Giáo Hội trong kinh nguyện, nhất là qua Thánh Lễ, đỉnh cao cử hành phụng vụ và đó cũng là lời cầu nguyện vô giá, sau lời truyền phép về mầu nhiệm đức tin, trước khi xướng lời nguyện mà Chúa Giê su dạy, chủ tế đọc: "Chính nhờ Người, với Người, và trong Người mà mọi danh dự và vinh quang đều quy về Chúa là Cha toàn năng trong sự hiệp nhất của Chúa Thánh Thần đến muôn thuở muôn đời”, cộng đoàn thưa: Amen – tin nhận như vậy.

4/ Kết luận

Cầu nguyện thực chất là để cho Chúa Kitô hoạt động trong ta và cùng ta hoạt động. Khi cầu nguyện, là lúc mà ta để Chúa bảo gì thì cứ việc làm theo như lời Đức Maria đã dạy. Đức Mẹ là mẫu gương sống đời cầu nguyện cách hoàn hảo, vì Mẹ hằng 'ghi nhớ Lời Chúa và suy gẫm trong cuộc đời của Mẹ' nhờ đó Mẹ hằng vâng trọn thánh ý Thiên Chúa. Rõ ràng, Đức Mẹ đã để cho Thiên Chúa sử dụng Ngài như khí cụ để phát sinh ân sủng. Mẹ hoàn toàn thưa tiếng xin vâng, và đó là cách để Chúa hoạt động. Một khi để cho Chúa Kitô hoạt động trong ta thì ta sống nhưng không còn là ta, mà là Ngài sống trong ta, hành động trong ta và khi cầu nguyện cũng chính là Chúa Kitô cầu nguyện thay cho ta(x. Gl 2,20). Như thế, một cách nào đó ta có thể khẳng định:"Cầu nguyện là linh hồn của hoạt động". Nếu hoạt động tông đồ mà không có cầu nguyện thì chỉ là việc làm mang tính xã hội. Nói như Thánh Phaolô nói về hoạt động không có cầu nguyện, tức thiếu đức mến thì 'đó chỉ là tiếng la phèng phèng'(x. 1Cr 13,1). Dĩ nhiên, người môn đệ Chúa phải biết kết hợp cả hai trong một như hoạt động của cả hai chị em Maria và Matta. Đời sống cầu nguyện kết tinh hoa trái nơi việc làm và ngược lại, công việc hoạt động tông đồ phải khởi đi từ đời sống cầu nguyện, để tất cả mọi công việc đều nhờ Thiên Chúa làm chủ.

Jos. Magnificat LX K12

---

[1] Linh mục Phaolô Bùi Đình Cao, Giáo trình Thần Học Luân Lý Chuyên Biệt,( Đại Chủng Viện Vinh Thanh: Lưu hành nội bộ,  2014), 26.

[2] Thánh Gioan Đamascennô.

[3] X. Giáo Lý Hội Thánh Công Giáo, số 2634 -2643

[4] Linh mục Phaolô Bùi Đình Cao, Giáo trình Thần Học Luân Lý Chuyên Biệt, 30.

[5] Ibidem, 32.

[6] https://www.catholic.org.tw/vntaiwan/cnhyvong/cnhyvong08.htm. Truy cập ngày 11 tháng 12 năm 2016.

[7] P. CoLin, CSSR (bản dịch: lm Phê rô Vũ Văn Tự Chương), Vạy… hãy cầu nguyện đi, (Édicsion Saint – Paul, Paris 1953), 271.

[8] P. CoLin, CSSR (bản dịch: lm Phê rô Vũ Văn Tự Chương), Vạy… hãy cầu nguyện đi, 55.